اسباب بازی برای کودکان غذای روح است. دوران کودکی با اسباب بازی سپری و به همین منظور دانشمندان و روانشناسان دیدگاه های گوناگونی را در این زمینه بیان کرده اند. در این خصوص دانشمندانی مانند ژان پیاژه، پارتر، کارل گروز و ژان ژاتو در مورد اسباب بازی و تاثیر آن بر کودک مطالعات فراوانی انجام داده اند. تمامی این دانشمندان و نظریه پردازان معتقدند که زمانی که کودک با اسباب بازی های خود بازی می کند پتانسیل های فکری و آموزشی خود را قوی تر می کند و به صورت ناخودآگاه عملکرد حرکتی و ذهنی نیز در کودک توسعه میابد و به مرور تکمیل می شود. با وجود این مسائل قطعاً بازی و اسباب بازی بخشی مهم و انکارنشدنی از مراحل رشد و تکامل کودک به حساب می آید.
یک اسباب بازی مناسب برای این که بتواند سلامت روان کودک را تضمین کند و باعث رشد فکری او شود باید ویژگی ها و خصوصیاتی داشته باشد.
اولین و مهم ترین ویژگی این است که: اسباب بازی باید متناسب با سن، تسلط ذهنی و رشد کودک باشد تا کودک بتواند به راحتی با آن ارتباط برقرار کند. در سنین 14 ماهگی تا 3 سالگی به دلیل اینکه حس دیداری کودک در حال رشد و تکامل است و همه چیز برای او حال و هوایی جدید دارد و او در تلاش است دنیای پیرامون خود را بشناسد باید اسباب بازی های برای کودک فراهم شود. اگر به کودکان این رده سنی دقت کنید، متوجه می شوید که رنگ ها کودک را جذب می کند. این در حالی است که تقریباً در سنین 4 تا 5 سالگی والدین می توانند با کتاب های تصویری و داستانی او را آشنا کنند. کودک می تواند اشکال موجود در کتاب را مشاهده و درک کند.
دومین ویژگی در انتخاب اسباب بازی این است که، اسباب بازی می تواند باعث تفکر و حرکت کودک شود. اسباب بازی مناسب باید هم زمان نیروی تفکر و حرکت را در کودک ایجاد کند. زمانی که کودک می خواهد برای اولین بار حرکت را آغاز کند، اسباب بازی باید در این جهت به او کمک کند. روروئک ها نمونه ای از این اسباب بازی ها هستند که از گذشته تا کنون برای حرکت به کودک کمک کرده اند. در واقع راهبرد یک اسباب بازی برای کودکی که به تازگی حرکت کردن را آموخته، نوعی تفکر محسوب می شود. در این تفکر نوعی جنگ نیز وجود دارد. همچنین اسباب بازی های کودک باید احساس حقارت را در او کم کند و عزت نفس را در او افزایش دهد. برای کودکان کمتر از دو سال حتماً باید این نوع از اسباب بازی ها خریداری شود و والدین نیز باید هنگام بازی کودک را تشویق کنند.
سومین ویژگی اسباب بازی ها این است که باید اسباب بازی بتواند کودک را جذب کند و برای او مانند یک مشوق عمل کند و زمانی که کودک مشغول بازی با آن است احساس خوشایندی داشته باشد و برای ادامه بازی هیجان و انگیزه لازم را پیدا کرده باشد.
برای چهارمین ویژگی می توان به نیرومندی حواس پنج گانه و ایجاد تناسب در میان آن ها اشاره کرد. زمانی که کودک شئ یا ابزاری را مشاهده می کند، باید بین مشاهده کردن و استفاده کردن از انگشتان دستش برای در دست گرفتن شئ یک تناسب و تعادل ایجاد شود. مثلاً هنگامی که یک اسباب بازی کنترلی را به کودک می دهیم با فشار دادن دکمه حرکت، ماشین با سرعت زیادی حرکت می کند و کودک قادر نیست به ماشین نزدیک شود و تجربه خوبی برای او ایجاد نمی کند. به یک کودک 3 ساله نمی توانیم ماشین کنترلی بدهیم، بهتر است او در این سن با یک ماشین پلاستیکی ماشین بازی را تجربه کند. در این صورت می تواند ماشین را به آسانی در دست بگیرد و لمس کند و با این کار تناسب میان حرکات چشم و دست و پای او ایجاد می شود.
دیگر ویژگی اسباب بازی ها این است که باید کاملا ایمن باشد و خطری برای کودک ایجاد نکند. والدین باید از خرید اسباب بازی هایی که سطح تیز و برنده ای دارند و یا جنس فلزی و شیشه ای دارند و یا حتی شکستنی هستند برای کودکان پرهیز کنند. اسباب بازی های کودکان زیر دو سال، به دلیل اینکه کودک اسباب بازی را به سمت دهان خود می برد باید قابلیت شستشو و ضدعفونی کنندگی داشته باشد. حتی اسباب بازی هایی که از قطعات ریز تشکیل می شوند نیز به دلیل اینکه ممکن است توسط کودک خورده شوند مناسب نیست.
شما می توانید با بهره گیری از این ویژگی ها اسباب بازی های مناسبی برای کودک خود مهیا کنید و از این طریق به رشد او کمک کنید.