با وجود اینکه با افزایش سن به مرور علاقه به بازی کردن در کودکان کمتر می شود و در طی گذر زمان وظایف و نقش های مختلف اجتماعی جایگزین آن می شود، اما همواره تعدادی از روانشناسان معتقدند که انسان تا آخرین لحظه از زندگی خود به بازی و تجربه دوران کودکی خود نیازمند و علاقه مند است و یادآوری خاطرات برای او بسیار هیجان انگیز است.
در دنیای امروز ما بازی یکی از مهم ترین عناصری است که توسط آن می توان کودک را برای پذیرش نقش های آینده آماده کرد. اسباب بازی ها فقط برای سرگرمی و خالی شدن انرژی اضافه کودک نیستند، بلکه انتخاب و خرید اسباب بازی مناسب می تواند در سلامت روح، روان و رشد فکر و تخیل کودک، حداقل در هفت سال ابتدایی سن کودک موثر باشد. به همین خاطر است که بازی به صورت غیر مستقیم بر آموزش کودک نقش دارد.
بازی یکی از مهم ترین و موثر ترین عوامل در حیات کودک به حساب می آید و در اصل بازی این موقعیت را برای کودک فراهم می کند تا خود را با آزمون و خطا برای ورود به دوران بزرگسالی آماده کند. به همین خاطر است که مکان انجام بازی، آزادی کودک در حین بازی، نوع اسباب بازی انتخابی و زمان گذاشتن و همراه شدن با کودک نیز اثر انکارناپذیری در فرآیند رشد و پرورش شخصیت و خلاقیت کودک داشته است.
والدین از زمان شیر خوارگی کودک با استفاده از اسباب بازی هایی مانند جغجغه در رنگ های مختلف و جذاب این امکان را ایجاد می کنند تا حواس پنجگانه کودک تحریک شود. علاوه بر این انجام بازی هایی مثل دالی بازی و قایم موشک بر خلاقیت کودک اثر گذار است و باعث ارتقا هوش او می شود. نکته بسیار مهمی که باید مورد توجه والدین باشد این است که در انتخاب خود باید مراقب سن کودک باشند، اگر در انتخاب به سن کودک توجه شود و متناسب با مقطع سنی او اسباب بازی تهیه شود به مرور خلاقیت کودک افزایش می یابد و در قدرت تفکر او نیز موثر است. وسایلی مانند جورچین ها و خانه سازی ها برای کودکان بالای یکسال مناسب هستند و بعد از سه سالگی کودک باید اسباب بازی هایی مانند عروسک، ماشین و بازی های تقلیدی مثل خاله بازی، برای افزایش قوه تخیل به برنامه روزانه کودک اضافه شود.
اضافه کردن بازی های هوشی و معمایی به سبد اسباب بازی های کودک باعث می شود که قوه تخیل در کودک تقویت شود، قسمت های گوناگون مسائل مختلف را مورد توجه قرار دهد و برای حل آن ها تلاش کند. بچه ای که می آموزد که چگونه باید معمای گوناگون را در قالب بازی حل کند، در مواجه شدن با مسائل و مشکلات گوناگون زندگی خود می تواند مدیریت درستی انجام دهد و راه حل درست را انتخاب کند. این کار نقش موثری در افزایش اراده و دیدگاه کودک نسبت به مسائل گوناگون دارد.
عموماً کودکان در سه سال ابتدایی زندگی میلشان را به یک اسباب بازی از دست می دهند و بیشتر تمایل دارند تا اسباب بازی های گوناگونی داشته باشند. گاهی اوقات در این سن وسایل خانه نیز برای آن ها اسباب بازی به حساب می آید. والدین باید به این مسئله توجه داشته باشند که در برخی از موارد یک وسیله ساده که به هیچ چیز شبیه نیست می تواند خلاقیت کودک را تحریک کند. مثلاً اگر به کودک یک تکه چوب بدهید کودک با خلاقیت خود می تواند از آن به عنوان عصا، شمشیر، تفنگ و …. استفاده کند. در طبیعت پیرامون ما بی نهایت اسباب بازی برای کودکان موجود است که می توان بدون صرف هزینه زیاد آن ها را در اختیار کودک قرار داد. بازی با آب، شن، چوب و … می تواند به آسانی منجر به رشد جسمی، عاطفی، ذهنی و شخصیتی در کودک شود و خشونت را در کودک کنترل کند. در حال حاضر تحقیقات دانشمندان نشان داده است که کودکانی که به صورت صحیح و جدی در دوران کودکی خود بازی نکرده اند، رشد ذهنی و اجتماعی مناسبی ندارند.
اسباب بازی های خانگی در جهت خلاقیت کودک
این بحث برای بسیاری از والدین دردآور است که مشاهده می کنندبعد از گذاشتن زمان زیادی برای گزینش بی خطرترین ، سرگرم کننده ترین و آموزشی ترین اسباب بازی ها برای فرزندشان، همچنان او علاقه زیادی به وسایل خانه نشان می دهد و دوست دارد با آن ها سرگرم شود.
ایده آل ترین اسباب بازی برای کودک آن است که جاذبه داشته باشد و کودک را به سمت خود بکشاند و سبب تحریک و شادی او شود. شاید این اسباب بازی بسیار کم هزینه و مناسب باشد اما در نهایت همان اسباب بازی است که کودک دوست دارد و به آن علاقه نشان می دهد.
دقیقاً عکس آن چیزی که اغلب والدین انتظار دارند، هر چه اسباب بازی غیر اختصاصی تر و اصلی تر باشد، قوه تخیل کودک بیشتر تحریک می شود. کودکان هم زمان با رشد خود به محرک های گوناگونی احتیاج دارند و گزینش و انتخاب اسباب بازی بر مبنای احتیاجات آن ها باید انجام شود. هماهنگی اسباب بازی با سن کودک بسیار با اهمیت است، در صورتی که اسباب بازی بسیار پیچیده باشد و کودک متوجه نشود که چه طور باید با آن بازی کند، لذتی از آن نمی برد و در صورتی که بسیار ابتدایی و سطح پایین باشد نیز به سرعت از آن خسته می شود و آن را رها می کند.
یک کودک خردسال اسباب بازی هایی نیاز دارد که بتواند حواس پنجگانه او را تحریک کند و از نظر رنگ، نرمی و زبری برای او جذاب باشد. بنابراین اهمیت اسباب بازی در آموزش مهارت های گوناگون فیزیکی، زبانی، اجتماعی، شناختی، رشد هوش و خلاقیت او غیر قابل انکار است و فقط به انتخاب مناسب و صحیح اسباب بازی طبق سن و سایر عوامل بستگی دارد.
سعی کنید در انتخاب اسباب بازی برای کودکان خود دقت کافی را داشته باشید تا بتوانید وسایلی را که فرزند شما به آن علاقه نشان می دهد و می تواند با آن آموزش ببیند را برای او تهیه کنید.
اگر اسباب بازی مناسبی برای کودک خود تهیه کرده اید که در رشد خلاقیت فرزند شما موثر بوده است، تجربه خود را با ما به اشتراک بگذارید.